Op de redactie ontvingen wij een lezersinzending met als onderwerp ‘Overtuin’. Overtuin ligt onder aan de ‘Gele brug’, tegenover Douwe Egberts in Leidsche Rijn.
In het Groenstructuurplan Utrecht met de ondertitel ‘Stad en land verbonden’, mei 2007 was een openbaar groengebied opgenomen, genaamd ‘Overtuin’. Het gebied was van substantiële omvang.
In de plannen anno 2015 is ‘Overtuin’ als groengebied met enige omvang verdwenen en is het betreffende gebied bebouwd.
Deze notitie wil een pleidooi zijn om terug te keren naar de voorstellen zoals opgenomen in het Groenstructuurplan ‘Stad en Land verbonden’ en wil deze ‘oude’ voorstellen een passende plek te geven in het stedenbouwkundig plan voor het oostelijk deel van Leidsche Rijn Centrum.
Bewoners west
In de naam ‘Overtuin’ is de betekenis van het gebied voor de bewoners van West opgenomen. Het ligt aan de ‘over’-zijde van het Amsterdam- Rijnkanaal, onder aan de ‘Gele brug’, tegenover Douwe Egberts. In de naam refereert het gebied aan, richt het zich op de bewoners van West. ‘Overtuin’ verbindt in de naam West met de overkant het ‘nieuwe’ stadsgebied Leidsche Rijn.
Groengebied
West, maar ook Ondiep ontbeert een groengebied van enige omvang. ‘Overtuin’ kan daarin voorzien. Nu is dat ook al. Ouders steken met wandelwagen de brug over, joggers en fietsers komen langs, opa komt samen met zijn kleinkind naar de schapen en lammetjes kijken, tieners uit Ondiep komen op de fiets langs om er de pony’s aaien. Ook anderen weten het gebied te vinden; mensen die de hele dag op de weg zitten, stoppen om hier hun middagpauze te houden en te lunchen.
Unieke plek
De plek Overtuin is in mijn ogen een bijzondere plek in Utrecht. Het is gelegen aan het Amsterdam-Rijnkanaal dat met zijn drukke scheepvaartverkeer de plek verbindt met vergelegen oorden en havens. Aan de andere kant ligt de toegang tot het Merwedekanaal, de parlevinker heeft er zijn ligplaats, daarachter de sluizen, het Cereoolgebied en de Munt.
Je had hier op de dijk een kruis kunnen verwachten als baken en groet voor de passerende schippers. Of op de hoek bij de verbinding van de Vleutensche Wetering met het Amsterdam-Rijnkanaal een kleine nis
met een Mariabeeld met waxinelichtjes¹. De grote kolonie fazanten in de weilanden achter de dijk maakt dat de stad ineens ver weg lijkt.
De bijzonderheid van het gebied wordt ook ervaren door de mensen die dagelijks voorbij fietsen naar en van hun werk, zoals blijkt uit de interessante studie Urban Trajectories². Het beeld is dagelijks anders; het beeld verandert mee met de seizoenen: bloeiende bloemen, lammetjes in de wei, pony’s met veulens, land wordt bemest, geur van gemaaid gras. Het verandert ook mee in de tijd: bomen worden groter, gaan schaduw en bescherming geven. Zij ervaren ‘Overtuin’ nu al!
Het is met name ook het uitgangspunt dat in deze studie wordt gehanteerd dat deze interessant maakt: ‘mensen maken de stad!’ Een stad wordt niet gemaakt achter de tekentafel. Schep daarom ruimte voor Utrechters om ook dit deel van onze stad ‘te maken’.
De historische boerderij RoodNoot uit 1870 met weilanden verbindt stad en platteland. Achter de boerderij gaat in de nieuwe plannen het terrein direct 8 meter omhoog! Het gebied tot aan het kanaal representeert het platteland. In eerdere plannen was de Vleutensche Wetering in ere hersteld. Het is een unieke combinatie waarin stad en (historisch) platteland verbonden zijn.
Daarmee geeft Overtuin met daarin RoodNoot inhoud aan de ondertitel van het Groenstuctuurplan ‘Stad en land verbonden’.
Moes- en volkstuinen, speelterreinen in Overtuin
De omvang van Overtuin biedt de mogelijkheid van moestuinen, natuurlijke speelterreinen voor oudere kinderen, een uitdagende plek voor activiteiten van de scouting van West.
Openluchttheater in het groen
Overtuin gelegen tegen de tunnel van de A2 biedt ook de mogelijkheid van het aanleggen van een openluchttheater in ‘wild groen’.
‘Stadsbalkon’Overtuin
Het hoogteverschil biedt bijzondere mogelijkheden. Waarom niet op 8 meter hoogte op een plein in Leidsche Rijn Centrum een ‘balkon’ gecreëerd waarop je uitziet over ‘Overtuin’ met de historische boerderij RoodNoot en waar je het Amsterdam-Rijnkanaal ziet met zijn passerende vracht- en passagiersschepen? Waar je een blik werpt op de toegang tot het Merwedekanaal en je het achterliggende gebied vermoedt? Maak Overtuin een uniek plek en het ‘balkon’ wordt dan ook uniek, een trekpleister.
Conclusie
Met dit alles hebben bewoners uit West (en andere delen van de stad) ‘er iets te zoeken’. Daarmee leggen mensen de verbinding. En het vertrekpunt van Urban trajectories: Mensen maken de stad. En misschien moeten wij, Utrechters, dat vooral samen doen. Bebouwen kan altijd nog. Zullen we die beslissing aan onze (achter)kleinkinderen over laten?
Ben van Diest
Utrecht, 15 maart 2015
¹ Interessant is in dit verband een artikel van Jan-Hendrik Bakker ‘Stad en spiritualiteit’, verschenen in Filosofie, juli / aug 2011
² Urban Trajectories, ‘gewoon op de fiets’ een studie naar routes, gedrag en beleving, Jan van Duppen, Aorta 2012
³ Contactadres: 2e Delistraat 20, 3531 SZ Utrecht / 06 – 456 44 122 / [email protected]